May 26, 2009

"అనుక్షణికం" నచ్చని విధం

అవుటాఫ్ ది బ్లూ, "అనుక్షణికం" మొదలు పెట్టాను. "హిమజ్వాల" తరువాత ఇంకెప్పుడూ వడ్డెర జోలికి వెళ్ళి నడ్డి మీద వడ్డింపులు పుచ్చుకోకూడదనుకున్నాను గానీ, ఇంటర్నెట్‌లో అక్కడక్కడా ఈ పుస్తకాన్ని గురించిన హడావిడి చూసాక మళ్ళీ కాస్త మనసు లాగింది. మొదటి అధ్యాయంలో శ్రీపతి పాత్ర పరిచయం వరకూ బానే నడిచింది. ఉస్మానియా కళాశాల వర్ణన అయితే—కనీసం చదివేటప్పుడు కథని మనోఫలకంపై మరింత స్పష్టంగా ఊహించుకునేందుకు వీలుగానైనా—వచ్చే ఆదివారం ఓసారి కళాశాలకి వెళ్ళి చూడాలనిపించేంత బాగుంది. రచయిత, శ్రీపతి ముసుగులో, స్వప్నరాగలీనకు మానవాతీతమైన మార్దవాన్ని ప్రసాదించబూనడమూ ఎలాగో భరించేశాను. (మచ్చుకి, "షి ఈజ్ టూ సబ్‌లైమ్ టు బి డ్రాగ్డ్ ఇంటూ దిస్ రెచెడ్ బిజినెస్" అనేదో అంటాడు శ్రీపతి ఓ చోట; "అంతుందా," అనుకున్నాన్నేను.) స్త్రీ అవయువాల వర్ణనకు ప్రబంధకాలపు తుప్పుపట్టిన పదాల జోలికి పోకుండా బొడ్డుకి సింపిల్‌గా బొడ్డు అనీ, చనుగుబ్బల్ని ఎంచక్కా చనుగుబ్బలే అనీ వాడడం హాయిగా వుంది. కొన్ని క్రియలకు వుండే అనవసరమైన సాగదీతలు కత్తిరించి, చిర్నవ్వు నవ్వడాన్ని "చిర్నవ్వి" అనీ, స్నానం చేయడాన్ని "స్నానించి" అనీ క్లుప్తీకరించడమూ బానే అనిపించింది. మరైతే సమస్య ఎక్కడ? చదివినంత సేపూ ఏదో కొడుతూనే వుంది. "ఇంకో పది పేజీలు గడిస్తే చాలు, పుస్తకాన్ని పక్కన పెట్టేస్తావు చూడు నువ్వు; పందెమా?" అని అంతరాత్మ అనుక్షణం బెదిరిస్తూనే వుంది.

అసలు రచయిత అవుట్‌లుక్‌తోనే—అంటే అతను చుట్టూ ప్రపంచాన్ని స్వీకరించే విధానంతోనే—ప్రపంచం పట్ల అతని దృక్పథంతోనే—నాకు ఎక్కడో ఇబ్బంది వున్నదనుకుంటా. అదేమిటన్నది యింకా స్పష్టంగా తెలీదు. బహుశా ఈ పుస్తకాన్ని పూర్తి చేయగలిగితే తెలియొచ్చేమో. అసలు దీన్ని పూర్తి చేయగలగటమంటూ జరిగితే, ఆ ప్రయాసలో నాకు సాయం వచ్చేది, అరవై-డెబ్భై దశకాల పట్ల నాకున్న గమ్మత్తు నోస్టాల్జియా మాత్రమే.

పాత్రలతో మరో ఇబ్బంది: నేను ఇప్పటివరకూ చదివిన మూడు అధ్యాయాల్లోనూ పాత్రలు పుట్టలోంచి చీమల్లా ఒకదాంతర్వాతొకటి పుట్టుకొస్తూనే వున్నాయి. గుర్తు పెట్టుకొనేందుకు ఓపికను మించిన ఏకాగ్రత కేటాయించాల్సి వస్తుంది. పైగా పాత్రల వర్ణన వరకూ బానే వుంది; కానీ పాత్రల పుట్టుపూర్వోత్తరాలు వాళ్ళ కులాలు, తండ్రుల పేర్లు, తండ్రుల ఉద్యోగ ఉపాధులు ఆర్థిక స్థితిగతులతో సహా చెప్పడం అవసరమా అనిపించింది. రచయిత కేవలం వాస్తవికతా భ్రమను సాధించడానికి (verisimilitude కోసం) ఇలా ఇబ్బడిబుబ్బడిగా వివరాలు ధారపోస్తున్నాడా; లేక ప్రస్తుతానికి వూళ్ళూ, పేర్లూ, ఉద్యోగాలుగా మాత్రమే వున్న ఈ కార్డ్‌బోర్డు తండ్రి పాత్రలన్నీ నవలలో మున్ముందు ఎక్కడైనా సందర్భానుసారం చైతన్యాన్ని సంతరించుకుంటాయా అన్నది అర్థం కావడం లేదు. కేవలం వాస్తవికతను ప్రతిఫలింపజేయడానికే ఇన్ని నిర్జీవ వివరాల్ని కుప్పపోయవలసి వస్తే అది రచయిత అశక్తతకు తార్కాణం అంటాడు జేమ్స్‌ వుడ్. దాదాపుగా దీనికే అతను "హిస్టీరికల్ రియలిజం" అని ఓ పేరు కూడా పెట్టాడు. అయితే, అతను ఉదహరించిన రచయితలందరూ పాత్రల్ని వాస్తవికంగా సృజించే సామర్థ్యం లేక, దాన్ని కప్పిపుచ్చుకునేందుకు, తమ రచనల్లో ఇలాంటి డొల్ల వివరాల్ని ధారాళంగా వెదజల్లి దానికి మేజిక్ రియలిజం అంటూ వల్లకాడంటూ రకరకాల ముసుగులు తొడిగి తప్పించుకుంటారు. చండీదాస్ విషయంలో మాత్రం ఈ వివరాల ధారపోత కథకో వాస్తవిక వాతావరణాన్ని కల్పించడానికే అన్నట్టు వుంది. అయితే ఏ పాత్రనీ త్రీ డైమన్షన్ లోకి వెళ్ళే వీలు కల్పించకుండా వెల్లువెత్తిస్తున్న ఈ పాత్రల పరంపరతో  రచనలో గాఢత పలచబడిపోతుంది. వంశీ "పసలపూడి కథలు"లోనూ ఇలాగే కేవలం వాతావరణ కల్పన కోసం అవసరానికి మించి కుప్పపోసిన అడ్డగోలు వివరాలు చిర్రెత్తించాయి.

ఇవన్నీ వదిలేస్తే ఇప్పటివరకూ చదివినంతలో "అనుక్షణికం" హిమజ్వాలతో పోలిస్తే మెరుగ్గానే తోస్తోంది; కథనంలో పరిణతి ఉంది. రచయిత కాస్త సాయపడితే పుస్తకం పూర్తి చేసేయగలననిపిస్తోంది. హెల్ప్ మీ చండీదాస్! 

May 13, 2009

On reading "Disgrace"

మొన్న ఆదివారం జె.ఎమ్. కొట్జీ (J.M. Coetzee) నవల "డిస్‌గ్రేస్" పూర్తి చేసాను. మామూలుగా నాకిలాంటి బుకర్ ప్రైజు నవలలంటే అపనమ్మకం. బుకర్ హంగామాలోంచి బయటకొచ్చేవి నిజమైన సరుకున్న నవలలు కాదని, కళ పట్ల కపటాసక్తి చూపించే హంగుదారులకు అలంకారప్రాయంగా పనికొచ్చే పుస్తకాలు మాత్రమేననీ నాకో నిశ్చితాభిప్రాయం ఏర్పడిపోయింది. ఈ హంగుదారుల్ని చాలా చోట్ల చూస్తాను. ఉత్తప్పుడు పుస్తకాల ఊసే ఎత్తని వాళ్ళు కూడా బుకర్ ఫలితాలు వెలువడగానే ఉన్నపళాన బహుమతి పొందిన వాటిని కొనేసి అలమారల్లో సర్దేస్తారు. నిజంగా ఏ మాత్రం వంటబట్టించుకుంటారో తెలీదుగానీ అప్పుడప్పుడూ లోకల్‌ట్రైన్లలో బస్‌స్టాండుల్లో కూడా, అట్ట మీది పేర్లు కనిపించేలా పట్టుకుని, తెగ చదివేస్తూంటారు. వీళ్ళంతా ఈ ఆసక్తిని ఇలాగే నిలుపుకుని పఠనాప్రపంచంలో మరింత పురోగమిస్తారా, లేక మళ్ళా హారీపోటరో చేతన్‌భగత్తో విడుదలవంగానే వాటివైపుకు మళ్ళిపోతారా అన్నది అర్థం కాదు. కొంతమంది నాకూ తగులుతుంటారు. నేను కాస్త చదువుతానని తెలియగానే వెంటనే ఉత్సాహంగా "అరుంధతీరాయ్‌ని చదివారా, కిరణ్ దేశాయ్‌ని చదివారా, అరవింద్ అడిగాని చదివారా" అని అడిగేస్తారు. నేను లేదని చెప్పడం తడవు—తర్వాత కాఫ్కా అన్నా గీఫ్కా అన్నా లాభం లేదు—వాళ్ళ దృష్టిలో low-brow సజ్జుగానే మిగిలిపోతాను. కొంత ఇలాంటి వాళ్ళ వల్ల, మరికొంత ఆ బహుమతిని ఆవరించి వుండే హంగామా వల్ల నాకు బుకర్ పుస్తకాలంటే ఏవగింపు ఏర్పడిపోయింది. చివరకు, కేవలం బుకర్ ప్రైజు పొందాయన్న కారణంగా, జాన్‌బాన్‌విలే లాంటి మంచి రచయితల పుస్తకాలు కూడా కొనడానికి సందేహిస్తాను. "డిస్‌గ్రేస్" 1999లో బుకర్ బహుమానం అందుకుంది. రచయితగా కొట్జీకి ఇది రెండో బుకర్.
"డిస్‌గ్రేస్" విషయంలో మినహాయింపు ఇవ్వడానికి కారణం ఉంది. నాకు నచ్చిన ఓ రచయిత దీన్ని సిఫారసు చేసారు. కొనేటప్పుడైతే చదివేది ఎప్పుడో తెలీదన్నట్లుగానే కొన్నాను. కానీ మొన్న శనివారం ఓ విషయం గుర్తొచ్చింది. ఈ మధ్య నేను పుస్తకాలు మొదలుపెడుతున్నానే గానీ పూర్తి చేయడం లేదు. దాదాపు ప్రతీ పుస్తకాన్ని నచ్చినందాక చదవడం, పక్కనపెట్టేయడం, మళ్ళీ మరొకటి ఎత్తుకోవడం, అది కూడా నచ్చినందాక చదవడం, పక్కన పెట్టేయడం, మళ్ళీ పక్కన పెట్టేసిన మొదటి పుస్తకాన్ని సగంలోంచి ఎత్తుకోవడం, మరింకాస్త చదివి పక్కనపెట్టి మళ్ళీ ఇంకో పుస్తకం ఎత్తుకోవడం. . . యిలా గత నెలరోజులుగా నేను ఓ ఐదారు పుస్తకాల్నే పట్టుకుని అనంతప్రాయంగా చదువుతున్నానే గానీ ఏదీ కడదాకా పూర్తి చేయడం లేదు. అందుకని ఈ వారాంతంలో ఎలాగైనా ఓ పుస్తకాన్ని మొదలు పెట్టి పూర్తి చేసేయాలన్న నిశ్చయానికి వచ్చాను. అదే నిశ్చయంతో పుస్తకాల అర ముందు నిలబడితే రెండు పుస్తకాలు నన్ను వూరించాయి. ఒకటి "డిస్‌గ్రేస్" కాగా, మరొకటి జాన్ అప్‌డైక్ "రాబిట్, రన్". (ఇక్కడ ఇంకొకటి చెప్పుకోవాలి. రచయితల మరణం వల్ల సాహితీలోకానికి కలిగే లోటు సంగతి ఎలావున్నా, నాలాంటి సదూర ప్రాంతాల పాఠకులకి జరిగే మేలు ఒకటి వుంటుంది. అప్పటి వరకూ ఆచూకీ దొరకని వాళ్ళ పుస్తకాలు ఇకమీదట సులభంగా లభ్యమవుతాయి. మొన్నటిదాకా ఎంత వెతికినా జాన్ అప్‌డైక్‌వి "బ్రెజిల్", "టెర్రరిస్ట్" లాంటి ఓ మోస్తరు పుస్తకాలే కనిపించేవి. ఆయన చనిపోయింది తడవు, ముఖ్యమైన పుస్తకాలన్నీ "హిమాలయా"లో ప్రత్యక్షమయ్యాయి. "రాబిట్, రన్", "సెంటార్"లు కొని తెచ్చుకున్నాను.) "రాబిట్, రన్" పేజీలు ఎక్కువ. పైగా జాన్ అప్‌డైక్‌ని పాప్‌కార్న్ నమిలినంత సులభంగా చదివేసే వీలుండదు. ఘాటైన సాంద్రత గల వచనాన్ని ఓపిగ్గా దిగమింగాలి. అదీగాక "రాబిట్, రన్" ప్రెజెంట్ టెన్స్‌లో సాగే నవల అని విన్నాను. నేను ఆ టెన్స్‌లో నవల ఎప్పుడూ చదవలేదు. కాబట్టి అది కాస్త సావకాశంగా మొదలుపెట్టాల్సిన పుస్తకంగా నిర్ణయించుకుని, రెండొందల పేజీలతో బుల్లి పుస్తకంలా కనిపిస్తోన్న "డిస్‌గ్రేస్"ని ఎంచుకున్నాను.
నేను ఊహించనిదేమిటంటే, "డిస్‌గ్రేస్" కూడా ప్రెజెంట్‌టెన్స్‌తో సాగే పుస్తకమే. ఇది నాకు ఐదారు పేజీలు చదివేదాకా గానీ తట్టలేదు. అయితే అప్పటికే కథనపు ఉరవడిలో పడిపోయాను. ఇలా వర్తమానకాలంలో సాగే కథనాన్ని రచయిత, ఓ శిల్పపరమైన హంగుగా కాకుండా, ఈ ఉరవడికి తోడ్పడేలా వాడుకున్నాడు. దీనిసాయంతో—కథనపు కాలగతి సన్నివేశాలు నడుస్తున్న పర్యంతం నెమ్మదిగానూ, సన్నివేశానికీ సన్నివేశానికీ మధ్య మాత్రం వేగంగా దుమికిపోయే లాగానూ—రచయిత సులభంగా మానిప్యులేట్ చేయగలిగాడు. అలాగే కథని, పాత్రల్ని, సంఘటనల్నీ, సన్నివేశాల్నీ రచయిత ప్రయత్నపూర్వకంగా రూపుదిద్దుతున్నట్టో, లేదా వాటికి దిశా నిర్దేశం చేస్తున్నట్టో అనిపించదు; వాటి మానాన అవి పోతుంటే రచయిత వెంట నడుస్తున్నట్టు వుంటుందంతే.
"For a man of his age, fifty-two, divorced, he has, to his mind, solved the problem of sex rather well."
— అన్న వాక్యంతో నవల మొదలవుతుంది. యాభై రెండేళ్ళ వయస్సులో, విడాకులు పుచ్చుకుని కూడా, పొందు సమస్యని తేలిగ్గా తీర్చుకోగలిగాననుకుంటున్న ఈ వ్యక్తి పేరు డేవిడ్ లూరి. కేప్‌టౌన్‌, సౌత్‌ఆఫ్రికాలో ఓ టెక్నికల్ యూనివర్శిటీలో కమ్యూనికేషన్స్ పాఠాలు చెప్పే ప్రొఫెసర్. భావకవిత్వంపై కూడా ఒక కోర్సు చెప్తుంటాడు. పాతికేళ్ళ కెరీర్‌లో మూడు విమర్శనాత్మకమైన పుస్తకాలు రాస్తాడు. ఏ మాత్రం పేరు తీసుకురావు. ప్రస్తుతం కవి బైరన్‌ ప్రేమ జీవితంపై ఒక చాంబర్ ఒపెరా రాయాలన్న సంకల్పంతో ఉంటాడు. రెండు సార్లు పెళ్ళిళ్ళై, రెండు సార్లూ విడాకులు పుచ్చుకుని ఒంటరిగా నివసిస్తూంటాడు. పొందుకోసం వేశ్యలపై గానీ, తాత్కాలిక సంబంధాల మీద గానీ ఆధారపడతాడు. అతనికి మనసుకు నైతికమైన బాదరబందీలేమీ వుండవు. అలాగని అతనిలోని అనైతికాంశా తీవ్రమైనది కాదు.
"His needs turn out be quite light, after all, light and fleeting, like those of a butterfly."
ఉన్నంతలో సాఫీగా సాగిపోతున్న జీవితాన్ని స్వయానా కష్టాల్లోకి నెట్టుకుంటాడు. ప్రేమేమీ లేకపోయినా, తీవ్రమైన వాంఛ కూడా కాకపోయినా, ఏదో తాత్కాలిక అవసరానికన్నట్టు తన క్లాసుకొచ్చే ఓ ఇరవయ్యేళ్ళ అమ్మాయిని మభ్య పెట్టి కోరిక తీర్చుకుంటాడు. అది బలవంతమేమీ కాదు; అలాగని పూర్తి అంగీకారమూ ఉండదు. ఆ అమ్మాయికి ఆసక్తి కన్నా ఉత్సుకత ఎక్కువ ఉంటుంది. కానీ విషయం కాలేజీలో పొక్కుతుంది. గుసగుసలు మొదలౌతాయి. అతని క్లాసులకు స్టూడెంట్స్ తగ్గుతారు. ఆ అమ్మాయి నాన్న కాలేజీ కొచ్చి గొడవ చేస్తాడు. కాలేజీ వాళ్ళు విచారణ కమిటీ వేస్తారు. విచారణలో తప్పు ఒప్పుకుని పశ్చాత్తాప పడితే ఉద్యోగం దక్కే అవకాశం ఉందని అంతా నచ్చచెప్పినా, మొండితనం చూపించి క్షమాపణ అడగనంటాడు. ఉద్యోగవిరమణ తర్వాత లభ్యమయ్యే పింఛను వగైరా సదుపాయాలు కూడా దక్కక ఉద్యోగాన్ని కోల్పోతాడు. ఈ పరాభవంతో నగరాన్ని వదిలి, ఓ పల్లెటూర్లో వుంటున్న తన మొదటి భార్య కూతురు లూసీ దగ్గరకు చేరతాడు.
లూసీ పల్లెటూర్లో పెద్ద తోటను సేద్యం చేస్తూ ఒంటరిగా జీవిస్తూంటుంది. డేవిడ్‌కు ఎట్టకేలకు కూతురి సమక్షంలో ప్రశాంతత దొరికినట్టనిపిస్తుంది. పరిసరాల్లో పరిస్థితుల్లో లీనమయ్యేందుకు ఉద్యుక్తుడవుతాడు. ఆమెతో కలిసి తోటలో పండించిన కూరగాయల్ని వారంతం సంతలో అమ్మటానికి వెళ్ళటం మొదలుపెడతాడు. ఆమె స్నేహితురాలు ఒకావిడ పెంపుడు జంతువులకు ఉచిత వైద్యాన్నందిస్తుంటే ఆ క్లినిక్‌లో వాలంటీర్‌గా చేరతాడు. అంతా సాఫీగా సాగిపోతున్నట్టనిపిస్తుంది. సరిగ్గా ఇప్పుడు, ఇంతవరకూ కథలో కనిపించని దక్షిణాఫ్రికా రాజకీయ పరిస్థితులు, ఒక హింసాత్మకమైన సంఘటన ద్వారా తమ ఉనికి చాటుకుంటాయి. ఓ ముగ్గురు నల్ల ఆఫ్రికన్లు లూసీ ఇంటిపై దాడి చేస్తారు. ఆమెపై మూకుమ్మడిగా అత్యాచారం చేస్తారు. డేవిడ్‌ను తీవ్రంగా గాయపరుస్తారు. ఇంటిని దోచుకుని వెళిపోతారు. (దశాబ్దాలుగా చట్టబద్ధంగా కొనసాగిన వర్ణవివక్ష 1994లో అంతమయింది. అప్పటి నుంచీ స్థానిక ఆఫ్రికన్లకీ, శ్వేతజాతీయులకీ మధ్య ఏర్పడిన ఘర్షణపూరితమైన వాతావరణం కొనసాగుతూ వస్తోంది. అదే ఈ సంఘటనకు రాజకీయ నేపథ్యం.) దీంతో అప్పటివరకూ కనీసం మినుకు మినుకు ఆశగానైనా డేవిడ్‌ని ఊరించిన ప్రశాంతత పూర్తిగా కొడిగట్టేస్తుంది. లూసీకి ఇక్కడ రక్షణ లేదని భావించి, ఆమెను తోట అమ్మేసి తనతో నగరానికి వచ్చేయమంటాడు డేవిడ్. తన జీవితం ఇదేననీ ఇక్కడే ఉంటాననీ మొండిపట్టుపడుతుంది లూసీ. ఆమె మొండిపట్టు తండ్రికి అర్థంకాదు (నిజానికి మనకీ అర్థం కాదు). క్రమ క్రమంగా తండ్రి కూతుళ్ళ మధ్య దూరం పెరిగిపోతుంది. ప్రపంచంలో తనకున్న ఒకే ఒక్క అనుబంధం తనకు మిగలాలనుకుంటాడు డేవిడ్; ఇకనైనా తండ్రి అజమాయిషీ నుంచి తనకు స్వతంత్రత కావాలనుకుంటుంది లూసీ:
"David, I can't run my life according to whether or not you like what I do. Not anymore. You behave as if everything I do is part of the story of your life. You are the main character, I am a minor character who doesn't make an appearance until halfway through. Well, contrary to what you think, people are not divided into major and minor. I am not minor. I have a life of my own, just as important to me as yours is to you, and in my life I am the one who makes the decisions."
అత్యాచారపు నింద పడటం మొదలు, ఆ పరాభవపు అగాథంలో ఇంకా జారుతూనే వున్న డేవిడ్‌ పిడికిలి నుంచి, ఆదుకుంటుందీ అనుకున్న ఈ చివరి ఆసరా కూడా జారిపోతుంది. ఇద్దరూ వేరై పోతారు. కలిసి వుంటే కలతలు వస్తున్నాయని డేవిడ్ అదే ఊళ్ళో వేరే గది అద్దెకు తీసుకుంటాడు. తన చాంబర్ ఒపెరా మీద దృష్టి పెడతాడు. అదైనా అగాథం నుంచి తనను రక్షిస్తుందనుకుంటాడు:
"It would have been nice to be returned triumphant to society as the author of an eccentric little chamber opera. [...] it would have been nice for Lucy to hear proof in her lifetime, and think a little better of him."
కానీ అందులో కూడా విఫలమవుతాడు. దానిపై ఏకాగ్రత నిలపలేక పోతాడు. ఇంతలో అత్యాచారం కారణంగా లూసీ గర్భవతి అవుతుంది. అతను ఎంత నచ్చచెప్పచూసినా ఆమె గర్భస్రావానికి ఒప్పుకోదు. చివరకు అదే ఊళ్ళో, అదే జంతువైద్యశాలకు వాలంటీర్‌గా పనిచేస్తూ, తనను చావు పలకరించేవరకూ వరకూ కూతురికి రక్షణగా వుండిపోవాలన్న నిశ్చయానికి వస్తాడు ముసలి డేవిడ్.
ఏదో చెప్పాలని చెప్పాను గానీ ఈ నవలకు కథ చెప్పడం అసంబధ్దం. మన రోజువారీ ఆనందాల్లో, అలవాట్లలో, వేదనల్లో, విపత్తుల్లో ఉండదు మన జీవితపు సారం. వీటికి నేపథ్యంలో అందీ అందని అల్లికగా వుంటుంది. ఈ నవల సారం కూడా అంతే. పైన వివరించిన కథాక్రమంలో అది కనిపించదు. సూక్ష్మ స్థాయిలో చూస్తే ఈ కథ దక్షిణాఫ్రికాలో డేవిడ్‌లూరీగా బతకడమంటే ఏమిటో చెప్తుంది. స్థూలంగా చూస్తే ఈ విశ్వంలో మనిషిగా బతకడమంటే ఏమిటో చెప్తుంది. ఈ విషయంలో రచయిత నైపుణ్యం నన్ను అబ్బురపరచింది. చాలా అనాయాసంగా కనిపించే శైలిలో సులభమైన నిర్మాణం గల వాక్యాల్లో ఈ మనిషితనపు అవగాహనను గాఢంగా మన అనుభూతికి తేగలడు కొట్జీ. ఉదాహరణగా నవల చివర్లోని ఓ పేరా ఇస్తున్నాను:
(వేరే గది తీసుకున్న చాన్నాళ్ళ తర్వాత కూతుర్ని చూడటానికి ఆమె ఫాంకి వస్తాడు డేవిడ్. గర్భవతి అయిన లూసీ ఏవో పూల మొక్కలకు అంటుకడుతూంటుంది. అతన్ని గమనించదు. అతనికీ వెంటనే పలకరించాలనిపించదు. ఆ దృశ్యం అతని మనసును హత్తుకుంటుంది. అలాగే చూస్తుండిపోతాడు.)
"So: once she was only a little tadpole in her mother's body, and now here she is, solid in her existence, more solid than he has ever been. With luck she will last a long time, long beyond him. When he is dead she will, with luck, still be here doing her ordinary tasks among flowerbeds. And from within her will have issued another existence, that with luck will be just as solid, just as long-lasting. So it will go on, a line of existences in which his share, his gift, will grow inexorably less and less, till it may as well be forgotten."

"డిస్‌గ్రేస్" నవల నబొకొవ్ చెప్పిన ఈస్థటిక్ బ్లిస్ కలిగించకపోవచ్చు; సోకాల్డ్ "ఆలోచింపజేసే" పుస్తకాల జాబితాలోనూ చేరకపోవచ్చు. కానీ, చదువుతున్నంత సేపూ, నాలో ఏదో కాపు లేని సున్నితమైన భాగాన్ని కెలికి వదిలేసిన పుస్తకంగా చాన్నాళ్ళు గుర్తుండిపోతుంది.

May 10, 2009

చివర్లో ఒక స్నేహం

కూతురు ఆఫీసు నుంచి యింటికి వచ్చేసరికి ముసలాయన వంటగది బాల్కనీలో వున్నాడు. పేము కుర్చీలో ముందుకు వంగి కూర్చున్నాడు. పిట్టగోడ మీద చేతులు వేసి వీధిలోకి చూస్తున్నాడు. సాయంత్రం ఎండలో ఆయన ముగ్గుబుట్ట జుట్టు పసుపుగా మెరుస్తోంది.

కూతురు ఫ్రిజ్‌లోంచి నీళ్ళ బాటిల్ తీస్తూ, "ఏం నాన్నా ఎండలో కూర్చున్నావేం?" అంది.

వినికిడి తగ్గిన ఆయన చెవులకు ఏదో చప్పుడైనట్టు తెలిసింది తప్ప ఆమె ప్రశ్న వినపడలేదు. వెనక్కి చూడకుండా కొద్దిగా తల మాత్రం తిప్పి "వచ్చావా" అన్నాడు. మళ్ళీ వీధి వైపు చూస్తున్నాడు.

ఆమె బాటిల్‌తో బాల్కనీలోకి వచ్చింది. కళ్ళ కింద నలిగిన చర్మంలో యాభై ఏళ్ళని చూసిన అలసట. పాపిట్లోంచి బయల్దేరి చెవి వెనగ్గా జారిన తెల్లటి సిగపాయ. నీళ్ళు తాగటానికి చుబుకం పైకెత్తినా డబల్‌చిన్ కనిపిస్తూనే వుంది. కొన్ని గుక్కలు తాగి, పిట్టగోడ మీద బాటిల్ పెట్టి మూత బిగించింది. ఇందాకటి ప్రశ్నే అడిగింది.

ఈసారి ముసలాయనకి వినిపించింది. ఆమె వంకా, ఆకాశం వంకా చూసాడు. మరలా వీధిలోకే చూస్తూ, "ఎండేముందమ్మా... ఐదయిపోయింది కదా" అన్నాడు. అంటూనే చెమటతో మెడకి ఒరుసుకుంటున్న లాల్చీ కాలర్‌ను వెనక్కి లాక్కున్నాడు. ఆమె నవ్వితే పెదవి పైన చెమట మెరిసింది. ఆయన చూస్తున్న వైపే చూస్తూ, "ఏంటి అంత దీక్షగా చూస్తున్నావ్?" అంది.

ఆయన మెల్లగా కుర్చీలో వెనక్కి వాలాడు. ఏం జవాబు చెప్పాలనుకున్నట్టు లేడు. కాసేపు కాళ్ళాడించి, "అన్నట్టూ... ఈ కుర్రాడు ఇంకా రాలేదేం. రోజూ నువ్వు ఆఫీసుకు వెళ్తున్నావనగా వచ్చేసేవాడు కదూ..." అన్నాడు.

"ఓహ్ శేఖర్ కోసమా! మర్చిపోయాన్నానా చెప్పడం. ఇవాళ సాయంత్రంజేసి వస్తానన్నాడు. గదిలో సామానేదో సర్దుకోవాలట. రేపొద్దున్న వాళ్ళ వూరెళ్ళిపోతున్నాడు. ఇవాళొచ్చి డబ్బులు తీసుకుంటానన్నాడు..." అంది. ఈ మాటలంటూనే కింద వెళ్తున్న కూరగాయల బండివాణ్ణి గట్టిగా కేకేసి పిలిచింది. "నాన్నా కిందకి వెళ్తున్నా. లోపలికి వచ్చేయ్ రాదూ... ఎండ మొహానికి కొడుతుంటేనూ," అంటూ వెళ్ళింది.

ముసలాయన కూతురు విడిచిపెట్టిన చోటు వైపే చూశాడు. "మరి నాకు చెప్పాడు కాదేం?" గట్టిగా అన్నాడు.

"చెప్పేవుంటాడు. నీకు వినపడి వుండదు," ఆమె హాల్లో నడుస్తూ అంది. ఆయనకు వినపడలేదు.

పిట్టగోడ పట్టుకొని కుర్చీలోంచి లేచాడు. వయసు ఎనభైల్లో ఉంటుంది. అవసరానికి మించిన చర్మాన్ని అస్థిపంజరంపై వదులుగా ఆరేసినట్టుగా, బక్కగా వున్నాడు. దవళ్ళు ఏదో నవుల్తూన్నట్టు కదులుతాయి. నీలం లుంగీ మీద తెల్లటి లాల్చీ. లుంగీ అంచు కింద ఎడమ పాదానికి సిమెంట్‌కట్టు కనిపిస్తోంది. ఆ కాలిపైన బరువు తక్కువ మోపి కుంటుతూ హాల్లోకి వచ్చాడు.

డైనింగ్ టేబిల్ కుర్చీకి తగిలించి వున్న హాండ్‌బాగ్‌ని తీసి, "ఎక్కడ పడితే అక్కడే," అని గొణుక్కుంటూ గోడకున్న హాంగర్‌కి తగిలించాడు. ఫేన్ స్విచ్ నొక్కాడు. కరెంట్ లేదు. డైనింగ్ కుర్చీ లాక్కుని మెల్లగా కూర్చున్నాడు. ముందుకు చూస్తూ ఆలోచించాడు. చీకట్లో ఫ్లాట్‌ఫాం మీద నిలుచున్నపుడు రైలు వెళ్తోంటే ఎదుటి కిటికీల్లోంచి క్షణానికొకటిగా మారుతూ కనిపించే దృశ్యాల్లా, ఆయన నుదురు వెనక చీకట్లలో కొన్ని దృశ్యాలు మారుతున్నాయి. వాటన్నింటిలోనూ శేఖర్ వున్నాడు: మంచంపై తన కాళ్ళ దగ్గర కూర్చుని న్యూస్‌పేపర్ ఎడిటోరియల్ గట్టిగా చదివి వినిపిస్తున్నాడు, తను విసిగిస్తుంటే దవడలు విప్పదీసి టానిక్‌ నోట్లో పోయటానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడు, తను పార్కు బెంచీ మీద కూర్చుంటే ముందు నుంచొని నవ్వుతూ ఏదో చెబుతున్నాడు, బయట కారిడార్‌లో లిఫ్టు దగ్గర నుంచొని బటన్ నొక్కి తన వైపు బై చెప్పి చేయి ఊపుతున్నాడు. ముసలాయన ప్రస్తుతంలోకి వచ్చాడు. ఉక్క పోస్తోంది. డైనింగ్ టేబిల్ మీద బోర్లించిన గాజు గ్లాసుల్ని ఒక్కొక్కటే తీసి గోడకేసి బద్దలుగొట్టాలనిపిస్తోంది.

కూతురు కూరగాయల సంచితో లోపలికి వచ్చింది. డైనింగ్ టేబుల్ దగ్గర తండ్రిని చూసి, వెనక ఎవరితోనో, "రా రా! యిదిగో నీ కోసమే వెయిటింగు," అంటోంది. వంటగదిలోకి వెళ్తూ తండ్రితో "కూరగాయలు కొంటుంటే వస్తున్నాడు," అని చెప్పింది. ముసలాయన గుమ్మం దగ్గర చెప్పులు విడుస్తున్న శేఖర్‌ని చూసాడు. శేఖర్ డైనింగ్ టేబుల్ వైపు వస్తూ "ఏం సార్, నా కోసం చూస్తున్నారా?" అన్నాడు. ముసలాయన ఏం మాట్లాడ లేదు. శేఖర్ కుర్చీ లాగి కూర్చున్నాడు. ఇరవైల్లో ఉంటాడు. తల్లుల పోలిక రావడం వల్ల సున్నితమైన అందాన్ని సంతరించుకునే ముఖాల తీరు....

"ఏంటి సీరియస్‌గా ఉన్నారు?"

ముసలాయన గ్లాసుల వైపు చూపు తిప్పుకున్నాడు.

"నాన్నా! బయల్దేరండిక పార్కుకి, మళ్ళా చీకటి పడుతుంది," వంటగదిలో గిన్నెల మోత వెనకాల్నించి కూతురి గొంతు.

"నీరసంగా వుందమ్మా, కాస్త నడుం వాలుస్తాను," అని కుర్చీలోంచి లేచాడు ముసలాయన.

"అయ్యో! అదేంటి నాన్నా... యిప్పటి దాకా ఎండనపడి మరీ ఎదురు చూసీ.... తీరా వచ్చాక పడుకుంటానంటారేమిటి?" అంది కూతురు.

"ఓ ఎండలో కూర్చున్నారా? అందుకే నీరసం," అన్నాడు శేఖర్, పడగ్గది వైపు వెళ్తూన్న ముసలాయన్ని చూస్తూ.

ముసలాయనకి శేఖర్ ఆటకట్టించే మాటేదీ తోచలేదు. తలుపు దఢాలున శబ్దం వచ్చేట్టు మూసి లోపలికొచ్చేశాడు. కిటికీని తెరల్లోంచి సాయంత్రం వెలుగు ఇంకా తగ్గి లోపలికి వస్తోంది. ముసలాయన మంచం హెడ్‌బోర్డుకు తలగడ వొత్తిపెట్టి దానికి జారగిలబడ్డాడు. గోడకున్న గడియారం వైపు చూసాడు. ఐదున్నర. చేసేదేం లేక ఆ గడియారాన్నే చూస్తూ కూర్చున్నాడు. కాలం మాయమై మరలా నుదుటి వెనక చీకట్లలో దృశ్యాలు: పక్కన టౌన్‌షిప్‌లో జరిగే లాఫింగ్ సెషన్స్‌ గుర్తు రాగానే ముఖం చేదు తిన్నట్టు చిట్లింది. రేపణ్ణించీ అక్కడికెళ్ళాలేమో! పాసిపోయిన వాతావరణం. వర్తమానం లేదు. భవిష్యత్తు మాటే రాదు. ఎప్పుడు చావొచ్చి వీపు చరుస్తుందోనన్న భయాన్నీ, లేదూ, యింకా వచ్చి చావదేమన్న ఏకాకి వైరాగ్యాన్నీ తాత్కాలికంగానైనా మర్చిపోటానికి అందరూ చెట్టపట్టాలేసుకుని ఉన్మాదుల్లా నవ్వటం. మాటల్లో కూడా ఎప్పుడూ అవే టాపిక్స్... వాతావరణం గురించో, మనవళ్ళ అల్లరి గురించో, రోగాల బేరీజులో, కాస్త రంగు పులిమి గతంలోంచి ఎత్తుకొచ్చిన పిట్ట కథలో.... వాళ్ళ వాళ్ళ ప్రత్యేక స్వభావాల్ని వదిలేసి, ఏదో ఓడమునిగితే ఒడ్డుకు చేరినవాళ్ళలాగా ఒకరినొకరు పిరికిగా కరచుకుపోవడం.... కళ్ళముందు గడియారం ఏర్పడింది. టైం ఐదూ ముప్ఫై ఐదు. శేఖర్ తలుపు తెరిచి జీన్స్‌ఫాంట్ జేబుల్లో డబ్బులు కుక్కుకుంటూ వచ్చాడు. మంచం మీద ముసలాయన కాళ్ళ దగ్గర కూర్చున్నాడు. ముసలాయన గడియారం వైపు చూసాడు.

"ఏంటీ, సీరియస్‌నెస్సు? ఎవరి మీద కోపం?" అన్నాడు శేఖర్.

ముసలాయన రాని నిట్టూర్పొకటి విడిచాడు: "మాకెవరి మీద కోపం వుంటుందిరా? అయినా మా కోపంతో ఎవరికేం పని? పేషెంట్‌కి నయమైపోయింది. మీ డ్యూటీ అయిపోయింది. ఇవాళ జీతం తీసుకుని చెక్కేస్తున్నారు, అయ్యగారు..."

"వెటకారమా?"

ముసలాయన గడియారం వైపే చూస్తున్నాడు.

"అంటే ఈ నాలుగు నెలలూ డ్యూటీ చేసానంటారు."

ముసలాయన సెకన్ల ముల్లుని చూస్తున్నాడు.

"ఇదంతా జీతం లెక్కే అన్నమాట."

శేఖర్‌లో ఇలా తను ఆశించిన స్పందన కనిపించాక-- తన అక్కసు వెళ్ళగక్కేందుకు తగిన పునాది ఏర్పడిందని తేలాకా-- ముసలాయన శేఖర్ వైపు చూసాడు. తలగడ మీద కొద్దిగా పైకి లేచి కూర్చుని, "నీ పద్ధతులలా వున్నాయిరా మరి. రేపెళ్ళిపోతున్న వాడివి, ముందో మాట చెప్పొద్దూ? మీ ఆంటీకి చెప్తే సరిపోతుందా? జీతం యిచ్చేది ఆవిడ గనుకనా?".

శేఖర్ మాట్లాడలేదు. చిన్నగా నవ్వుతున్నాడు.

ముసలాయన చూపుడు వేలు ఆడిస్తూ, "వీపు విమానం మోతెక్కిపోతుందొరే, నవ్వావంటేను," అన్నాడు.

శేఖర్ నవ్వుతూనే లేచి నిలబడ్డాడు. "పదండి, అలా పార్కు దాకా వెళ్ళొద్దాం," అన్నాడు చేయందిస్తూ.

"ఓపిక లేదురా యివాళా...."

"లేవాలి! మళ్ళీ రేపు నేనుండను."

"ఇదో వెదవ బెదిరింపేమో మళ్ళీమాకు," అని గునుస్తూనే శేఖర్ చేయందుకుని మంచం దిగాడు.
* * *
తర్వాత కారిడార్‌లోనూ, లిఫ్టులోనూ, అపార్ట్‌మెంటు గేటు దగ్గర నుండి పార్కు గేటు దాకానూ యిద్దరూ ఈ విషయమై వాదించుకుంటూనే వున్నారు. "క్లాసులు పూర్తవగానే వూరెళిపోతానని మీకు తెలుసు కదా"ని శేఖరూ, "నీ కోచింగ్ ఎప్పుడు పూర్తవుతుందో నాకేం తెలుస"ని ముసలాయనా, "తెలుసనుకున్నాన"ని శేఖరూ, "అనుకోవడమేమి"టంటూ ముసలాయన. నిజానికి ఈ వాదులాట సగంలో వుండగానే ముసలాయనకి శేఖర్ తను వెళ్ళబోయే తారీకు ముందే చెప్పాడన్న సంగతి గుర్తొచ్చింది. అయితే వెళ్ళిపోవాలనుకోవడమే శేఖర్ అసలు నేరంగా మనసులో ఓ రహస్య నిశ్చయానికొచ్చేసిన ఆయన, హేతువుకు నిలబడని ఈ వాదాన్ని బయటపెట్టలేక, శేఖర్‌దే తప్పని బుకాయిస్తూనే వున్నాడు. చివరికి శేఖరే ఓ మెట్టు దిగి తనదే తప్పని ఒప్పుకున్నాడు. కాని అతనలా ఒప్పుకోగానే ఈ వాదనంతా ఎంత నిష్పలమో అర్థమైంది ముసలాయనకి. ఎంత వాదించినా అతను వెళ్ళిపోతున్నాడన్న నిజం ఎలానూ మారదు. ఇది గుర్తు రాగానే, ఇదివరకట్లా రాగద్వేషాల్తో మలినం కాని, స్వచ్ఛమైన, సొంతమైన దిగులు కమ్ముకొంది ఆయన్ని.

వాళ్ళు కూర్చున్న మునిసిపల్ పార్కు చిన్నదే. మధ్యలో నీళ్ళు రాని ఫౌంటెన్; దాని చుట్టూ విశాలంగా పచ్చిక బయలు; ఈ పచ్చికకు అంచులాగా వాకింగ్ చేసేవాళ్ల కోసం ఎర్రమట్టితో వేసిన బాట; ఆ బాట పక్కన సమాన దూరాల్లో సిమెంటు బెంచీలు; ఆ బెంచీల వెనకగా, బాట పైకి వంగి చూస్తూ, నిద్ర గన్నేరు, తురాయి, మోదుగ చెట్ల వరుసలు.... పార్కుకు వచ్చేవాళ్ళు ఈ చెట్ల కాండాల మధ్య నుంచీ కనిపిస్తున్న ట్రాఫిక్‌నీ, చెట్ల చిటారు కొమ్మల మీంచీ తొంగి చూసే భవనాల్నీ పట్టించుకోకుండా ఉండగలిగితే, మేరలేని పచ్చదనం మధ్య వున్న భ్రమని సాధించినట్టే. సూర్యుడు భవనాల వెనక్కి  వెళ్ళిపోవడంతో పార్కంతా నీడలోనే వుంది. చాలా సిమెంటు బెంచీల్ని జంటలు ఆక్రమించారు. పచ్చిక బయల్లో కూడా కొంతమంది కూర్చున్నారు. ఓ పసివాడు వాళ్ళ నాన్న మునివేళ్ళు పట్టుకొని కేరింతలు కొడుతూ ఫౌంటెన్ గట్టు మీద నడుస్తున్నాడు; వాళ్ళమ్మ పచ్చికలో కూర్చుని చప్పట్లు కొడుతూ వాడ్ని ఉత్సాహపరుస్తోంది. ట్రాక్ ఫేంటు వేసుకున్న ఓ నడివయస్సు బట్టతలాయన బలమైన గ్రేహౌండ్‌ను గొలుసుతో అదుపు చేయలేక దాంతో పాటూ వురుకుతున్నాడు.

"ఫిట్‌నెస్ మీద మంచి శ్రద్ధ వుంది ఆ కుక్కకి," అని ముసలాయన వైపు చూసాడు శేఖర్. ముసలాయన పరధ్యానం నుంచి తేరుకుని శేఖర్ వైపు చూసాడు. ఏమిటన్నట్టు తల ఎగరేశాడు. ఆయనకి వినపడేంత గట్టిగా చెప్పేసరికి ఎలాగూ జోకులో విషయం తేలిపోతుంది. శేఖర్ ఏంలేదన్నట్టు తల వూపాడు.

"అయితే మళ్ళీ పరీక్ష రాయడానికే వస్తావేమో?" అన్నాడు ముసలాయన.

"లేదు. సెంటర్ మా వూరికి దగ్గర్లోనే యిస్తారు."

ముసలాయన తల పంకిస్తూ కిందికి చూసాడు. వాళ్ళిద్దరూ ఓ నిద్రగన్నేరు చెట్టు కింద వున్న బెంచీ మీద కూర్చున్నారు. గాలి వీచినప్పుడల్లా కాసిని ఎండుటాకులు గింగిరాలు తిరుగుతూ రాలుతున్నాయి. నేల మీద పడిన ఆకుల్ని ముసలాయన వూతకర్రతో సర్దుతున్నాడు. శేఖర్‌కి జాలిగా అనిపించింది: "సెలక్టయి అంతా తేలితే వచ్చిపోతుంటాన్లెండి. ఏమో ఎవరికి తెలుసు, ఇక్కడే రావొచ్చేమో. అదే గనగ జరిగితే మీరు ముప్పొద్దులా భరించాల్సిందే నన్ను" అన్నాడు.

"అదంతా తేలేసరికి ఎంత కాలం పడుతుందో?"

"ఓ ఏడాది పడుతుంది, నాకు తెలిసి."

ముసలాయన నవ్వాడు. "నేనుండొద్దురా అప్పటిదాకానీ..."

శేఖర్ విసుగ్గా మొహం పెట్టాడు. "మొదలెట్టారా మళ్ళీ..."

"అదికాదురా, ఈ అబిట్యురీ పేజీలుంటాయి చూడు... అదేవిటో అందులో ఎనభై దాటినవాళ్ళు ఎప్పుడో తప్ప కనపరు. నాకు ఎనభై నాలుగు. అసలు మొన్నటి దెబ్బకే టపా కట్టేయాల్సింది. ఏదో దేవుడి దయ వల్ల దీనితో వదిలిపోయింది," అంటూ వూతకర్రతో కాలి కట్టు మీద కొట్టుకున్నాడు.

"ఆ అబిట్యురీ పేజీల్ని ఫాలో అవటం మానండి ముందు..."

"మీకు క్రికెట్ పేజీలెలాగో, మాకు అబిట్యురీ పేజీ అలాగ. నీకు ఒరిగేదేం లేకపోయినా ఎవడెంత కొట్టాడో చూడవూ?"

"మీరు సెంచరీ కొట్టేస్తార్లెండి..."

"అంత ఆశ లేదురా. ఆ వచ్చేదేదో వచ్చేస్తే ఓ పనయిపోతుంది కదా అన్నట్టుంది ప్రస్తుతానికి. ఏదో ఈ నాల్నెల్లూ అలా గడిచిపోయాయి. ఇంక రేపణ్ణించీ అంటావా... చూద్దాం..." ఏదో మాట్లాడబోయి ఆగిపోయాడు.

ముసలాయన మాట్లాడబోయింది తను వెళిపోవడం గురించేనని శేఖర్‌కి తెలుసు. కాని తానిప్పుడు ఓదార్చే పాత్ర పోషిస్తే ఈ విడిపోవటం పట్ల తనకే బాధా లేదని చెప్పినట్టు ఉంటుంది. అందుకే మాట్లాడకుండా వుండిపోయాడు. ఆయనీ ప్రస్తావన తేకుండా వుంటే బాగుండేదనిపించింది. మాటలు వెదుక్కుంటూ మౌనంలోకి జారుకున్నాడు.

పిల్లాడ్ని ఫౌంటెన్ గట్టు మీద వదిలేసి వాళ్ళ నాన్న కొద్దిగా ఎడంగా వెళ్ళి నిలబడ్డాడు. కానీ పిల్లాడి పట్టుతప్పితే ముందుకు గెంతి పట్టుకోవటానికన్నట్టు అప్రమత్తంగా వంగాడు. పిల్లాడు నాన్నని దగ్గరికి రమ్మన్నట్టు చేతి వేళ్ళు గాల్లో మూసి తెరుస్తున్నాడు. మోకాళ్ళలో స్ప్రింగ్ ఆడుతున్నట్టు పైకీ కిందకీ ఊగుతున్నాడు. పక్కబెంచీ దగ్గర ఒక అబ్బాయి సెల్‌ఫోన్‌లో మాట్లాడుతూ పచార్లు చేస్తున్నాడు. ఆ బెంచీలో కాలుమీద కాలేసి కూర్చున్న అమ్మాయి అతన్ని మురిపెంగా అధికారంగా చూసుకుంటోంది. రేపటి నుంచీ తను ఈ పార్కుకి రాలేడని ముసలాయనకి చప్పున అర్థమైంది. తామిద్దరితోనూ కలిసి ఎన్నో వేడుకైన సాయంత్రాల్లో ఒక భాగమైంది ఈ పార్కు. ఇకమీదట ఇక్కడికి ఎప్పుడొచ్చినా దీని మూగతనం బాధ పెడ్తూనే వుంటుంది. శేఖర్ వైపు చూసాడు. బెంచీ అంచు మీద తల వాల్చి నిద్రగన్నేరు కొమ్మల్లోకి చూస్తున్నాడు. ఏదో గుండెల్లోంచి మొదలై గొంతు దాకా ఎగతన్నినట్టైంది ముసలాయనకి. తల తిప్పి నేల వైపు చూస్తూ "గుర్తుంచుకోరోయ్ మమ్మల్ని!" అన్నాడు నెమ్మదిగా. చనిపోయాకా ఈ కుర్రాడి జ్ఞాపకంలో మిగలడమొక్కటే తన జీవితాన్ని సార్థకం చేసేది అనిపించింది ఆ క్షణాన.

శేఖర్ ఇబ్బందిగా నవ్వాడు: "ఊరుకోండి మీరూ..."

"గుర్తుంచుకుంటావా"

"ఎందుకు మర్చిపోతానూ..."

"వీలు కుదుర్చుకుని రారా ఓ సారి... పోయేలోపూ..."

"అదిగో మళ్ళీ!"

నవ్వాడు. "అదికాదురా... నా తోటివాళ్ళంతా పోయేరు దాదాపు. నేను కింద వదిలెళ్ళే ఫ్రెండు నువ్వొక్కడివే. అందుకే అడుగుతున్నా..."

"సరే."

"మంచి వుద్యోగం సంపాయించు. కుటుంబాన్ని చక్కగా చూసుకోవాలి. అన్నింటికంటే ఆర్థికంగా నిలదొక్కుకోవటం ముఖ్యం... ఒకళ్ళ దగ్గర చేయిజాచే పరిస్థితి రాకూడదు మనకి... అర్థమైందా!"

శేఖర్ అరచేతి రేఖల మీద గోరుతో జాడలు తీస్తున్నాడు.

ముసలాయన గుండెల నిండా గాలి పీల్చి వదిలాడు."వెళ్దాం మరి, చీకటి పడుతోంది."

శేఖర్ పైకి లేచాడు. ముసలాయన అలవాటు ప్రకారం శేఖర్ భుజం చుట్టూ ఓ చేయి వేసి మరో చేత్తో వూతకర్ర పట్టుకుని నడిచాడు. ఇదే చివరిసారి వీడ్ని ముట్టుకొనేది అన్నట్టు వేళ్ళతో భుజం మీద రాస్తున్నాడు. గేటు దాకా యిద్దరూ మాట్లాడ లేదు. దారిలో గ్రేహౌండ్, దాని బట్టతల యజమాని ఎదురొచ్చారు. పార్కు రివాల్వింగ్ గేటు తిప్పుకుంటూ లోపలికి వచ్చిన యిద్దరు కుర్రాళ్ళు ఏదో జోక్ చెప్పుకుని హై ఫైవ్ ఇచ్చుకొంటూ నవ్వారు. ముందు శేఖర్ గేటు గుండా బయటకు వెళ్ళి ముసలాయనకి చేత్తో సాయం చేశాడు.

రోజులాగే శేఖర్ ముసలాయన్ని ఇంటి దాకా దిగబెట్టేందుకు రాబోయాడు. ముసలాయన మాత్రం అలా వీల్లేదన్నాడు. శేఖర్‌ని యిక్కణ్ణించే సాగనంపి వెళతానన్నాడు. శేఖర్ కాసేపు వాదించాడు. ముసలాయన వినలేదు. ఆటో మాట్లాడటం పూర్తయ్యాక, లోపల కూర్చొని, జాగ్రత్తగా వుండమనీ, బాత్రూం కెళ్ళేటపుడు తలుపు గెడ వేసుకోవద్దనీ, ఫోన్ చేస్తుంటాననీ చెప్పాడు శేఖర్.

ముసలాయన ఆటో మలుపు తిరిగే దాకా పుట్‌పాత్ మీద నుంచుని చూసాడు.
* * *
అలికిడైతే కూతురు వంటగదిలోంచి హాల్లోకి తొంగి చూసింది. ముసలాయన తలుపు దగ్గర కదలకుండా నిలబడి వున్నాడు. "ఏంటి నాన్నా! ఏమైందీ? శేఖర్ ఏడీ?" అంటూ దగ్గరకు వచ్చింది. ముసలాయన కలలోంచి తేరుకున్నట్టూ, ఆమెను వెంటనే గుర్తుపట్టనట్టూ చూసాడు. "ఏమైంది నాన్నా?" వీపు మీద చేయివేసి కొంత కంగారుగా అడిగింది.

"అట్నుంచటు వెళ్ళిపొమ్మన్నాను వాడ్ని," అన్నాడు.

ఆమె తండ్రి కళ్ళల్లోకి చూసింది. అక్కడ తడి కదిలినట్టు అనిపించింది. ప్రేమ పొంగింది. భుజం చుట్టూ చేయి వేసి, "ఛా.. ఏంటి నాన్నా ఇది... నేనున్నాను కదా. మనకి మనం ఉన్నాం కదా," అంది.

ఇప్పుడిలా ఓదారుస్తోంది తను ఒకప్పుడు మోకాళ్ళ మీద బోర్లా వేసుకొని లాల పోసిన పాపాయి కాకపోతే, ఆయన గొంతులో అడ్డంపడినదానికి మాటల్ని తోడిచ్చి పంపేవాడే. "ఊరుకోమ్మా, మరీ హడావిడి చేస్తావ్!" అంటూ ఆమె చేతుల్లోంచి జరిగి, కుంటుతూ పడగ్గది వైపు నడిచాడు.
*
ఈ కథ "పొద్దు"లో ప్రచురితం.