సెలవ

లోకల్ రైల్లో తలుపు దగ్గర కాళ్ళు క్రిందకి వేలాడేసి కూర్చోవడం. బయట భవనాలు, రేకుల షెడ్లు, వాటిల్లో వివిధ భంగిమల్లో మనుషులూ, కుటుంబ సన్నివేశాలూ, ఆరేసిన బట్టలూ, పట్టాల పక్కనే రొచ్చు గుంటలూ వెనక్కి పారుతున్నాయి. ఫతేనగర్లో ఓ బోసిముడ్డి బుజ్జిగాడు రైలు చూసి చేయి వూపాడు. బదులుగా చేయెత్తేసరికే వాడి దృష్టి నా మీద నుంచి పక్క పెట్టి మీదకు మరలిపోయింది. నేను ఎత్తిన చేయితో బుర్రగోక్కుని క్రిందకు దించేసాను. కాసేపటికి ఉన్నట్టుండి పక్కనో కుర్రాడు సెల్‌ఫోన్‌లోంచి "మసకలీ" పాట పెట్టాడు. పాటంతా అయ్యాకా లేచి చెయ్యూపేస్తూ థాంక్స్ చెప్పాలనిపించింది.

* * *

ఒక ప్రేమజంట. ఆమె మాటిమాటికీ అతని చూపు తన వైపు తిప్పుకోవాలని చూస్తుంది — మాటల్తో, భంగిమల్తో, అర్థం పర్థం లేని స్పర్శలతో.

అడపాదడపా చూపులు ప్రపంచం మీదికి మరల్చినా, అతనికీ తెలుసు, తాను ఆమె సాంగత్యపు వృత్తంలోనే వున్నాననీ, అందులోంచే బయటకు చూస్తున్నాననీను.

ప్రేమ మీ ఇద్దరు మాత్రమే మసలుకోవాల్సిన వృత్తం. ఆ వృత్తాన్ని సృష్టించలేనప్పుడే నీకు తెలియాలి, నువ్వు ప్రేమింపబడటం లేదని.

* * *

నాంపల్లి స్టేషన్‌లో లెక్కకందనన్ని పావురాలు. నువ్వు నుంచొని గంటలు తరబడి చూస్తుండిపోవచ్చు. ఒక పావురం మీదే దృష్టి నిలిపి అదసలు అంత గుంపులో ఏం చేస్తుందో గమనించడం బాగుంటుంది. నిలబడటానికి బహానా కావాలంటే నాలుగు గ్లాసుల చెరుకురసం తాగచ్చు.

బేల

ఆమె కాఫీ మిషన్ నుంచి తన సీటు దగ్గరకు తిరిగి వచ్చింది. జడని భుజాల మీంచి ముందుకేసుకుంటూ కూర్చుంది. కీబోర్డు మీద చేతులు ఆన్చింది. మణికట్టు ఎముక దగ్గరే ఆగిపోయిన ఓ గాజుని వెనక్కి లాగి మిగతావాటితో కలిపింది. తన ఉద్యోగ అస్తిత్వాన్ని సమీకరించుకునేందుకు కొన్ని శూన్య క్షణాలు. కానీ పూర్తిగా కూడగట్టుకోకముందే అతను గుర్తొచ్చాడు. అప్రయత్నంగా నిట్టూర్చింది. అప్పటివరకూ తన నెత్తిపైనే వేలాడుతున్న దిగులు కుండేదో పగిలి అర్థంకాని భావ ద్రవ్య భారమేదో మీద ఒలికినట్టనిపించింది. ఎందుకు ఎప్పుడూ ఏదో గుండె గొంతులో అడ్డపడినట్టు? ఎన్నాళ్ళిలా? ఏంటి నా ఇబ్బంది? తన ప్రేమ లేనప్పటి జీవితం ఎలా వుండేదో మర్చిపోయాననుకుంటా. మార్దవమైన పాటేదో సాగి సాగి అర్థాంతరంగా టేప్ తెగి ఆగిపోయినట్టుంది. ఊరకనే ఏడిపించే పాట. మళ్ళీ వినమన్నా వినలేని పాట. అలా అని అది లేదంటే ఆ ఖాళీలో వేరే ఏది వుండాలో అర్థంకాని పాట. ఇప్పుడు నాకు మిగిలిందల్లా మరమ్మత్తు పని. టేప్ని బాగు చేయాలి. పాట వున్న భాగాన్ని మాత్రం కత్తిరించి, దాని ఆద్యంతాల్లో నిశ్శబ్దాన్ని పలికే టేపు ముక్కల్ని ఒకదానికొకటి తెచ్చి అతకాలి. అక్కడ అంతకుముందో పాట ఉన్నట్టే తెలియకూడదు. ఒక్కదాన్నే చేయాలి ఇదంతా! ఆమెకు కళ్ళు చెమ్మగిల్లినట్టయింది. కానీ ఏడ్చేందుకు అనువైన ప్రదేశం కాదాయె. ఫర్లేదు. రానీ, ఎన్ని వస్తాయో బయటకు వచ్చేయనీ. ఎన్నాళ్ళని వెనక్కి తొక్కి పెట్టడం. అంతగా నిబ్బరించుకోలేకపోతే రెస్ట్రూమ్ ఎలానూ వుందిగా. అలా అనుకోగానే, ఎదుటి ఎల్.సి.డి స్క్రీన్ని అలుక్కుపోయేట్టు చేస్తూ, కళ్ళు సజలాలయ్యాయి. కానీ బయటకి వలికేంతగా ఇంకా పేరుకోలేదు. చున్నీకి అప్పుడే పనిచెప్పాలనిపించలేదు.
         నువ్వు లేని తనం ఎంత కటువుగా వుంటుందో తెలిస్తే, ఎంత కర్కశంగా నన్ను అణగదొక్కుతుందో తెలిస్తే, ప్రియతమా, నువ్వు నన్నసలు వదిలివెళ్ళనే వెళ్ళవు తెలుసా! మంచి వాడివి నువ్వు. అలా ఎప్పుడూ చేయవు. కానీ నీకు తెలీదే ఇక్కడ ఇలా అవుతుందని! నీకు తెలియకూడదు కూడా. మంచివాడివి నువ్వు. నీకు ఇదంతా చెప్పి ఎలా బాధ పెట్టడం. వద్దు! ఎంత మోయలేనిదైనా నేనే మోసేస్తాలే. నువ్వు నవ్వు! ఆ నవ్వు నాది కాకపోయినా, నువ్వు మాత్రం నవ్వాలి! మరలా ఆమె మనసులోనే ఏదో రాటుదేలిన కోణం మాత్రం ఈ అన్యాయాన్ని ఒప్పుకోలేకపోయింది. ఏం? నా నవ్వులే అతనికి తెలియాలా? నా ఏడుపులు మాత్రం నేనే ఏడవాలా? ఇదేనా ప్రేమంటే? నవ్వులు కలిసి పంచుకోవటం. ఏడుపులు మాత్రం విడి విడిగా ఏడవటం. అసలు తను ఏడుస్తున్నాడా? లేక నా ఏడుపు నాదేనా? ఈ ఆలోచన రాగానే కంటి చెమ్మకు కన్నీటి చుక్కగా మారేందుకు తగినంత ద్రవ్యం సమకూరినట్టయింది. ఒకటి చనువుగా చెంపపైకి జారింది. గులాబీ మొటిమ దగ్గర సొగసైన వంపు తిరిగి దవడ అంచుకొచ్చి వేలాడింది. దాని స్పర్శతో ఆమెకు హఠాత్తుగా చుట్టుపక్కల ప్రపంచపు స్పృహ తెలిసొచ్చింది. పక్కన ఎవరో కీబోర్టు టకటకలాడిస్తున్నారు. వెనక ఎవరి వీపు మీదో ఎవరో చొరవగా చరిచారు. ఏదో రివాల్వింగ్ చైర్ గచ్చు మీద జారుకుంటూ పక్క క్యూబికల్ వైపుకు వెళ్ళిన శబ్దం. బహుశా పట్టించుకుంటే అర్థమయ్యే మాటలు. చప్పున చున్నీ తీసి ఏదో చెమట తుడుచుకుంటున్నట్టు మొహమంతా ఓసారి గట్టిగా అలికింది. కళ్ళు మిటకరించి రెప్పలు అల్లల్లాడించి స్క్రీన్ని తేరిపార చూసింది. కళ్ళైతే తేటపడ్డాయి గానీ, మనసు తేట పడందే! అందుకే, ఆలోచనా స్రవంతిలో ఉన్నట్టుండి పైకి తేలిన "ఎన్నాళ్ళిలా?" అన్న ఒక్క చిన్న ప్రశ్న సరిపోయింది, అప్పుడే శుభ్రం చేసిన కళ్ళు మరలా కన్నీటి చిత్తడి కావటానికి. ఇక ఆగేట్టు లేదు. కీబోర్డు లోనికి నెట్టి రెస్ట్రూమ్ వైపుకి నడిచింది. ఇవాళ దీని సంగతేదో తేల్చేయాలి! దారిలో ఓ నేస్తం చొరవగా చేయి లాగి "ఏయ్, హౌ ఎబౌటె కాఫీ డాలింగ్?" అని చిలిపిగా అడిగింది. మొహం తిప్పకుండానే "ఇప్పుడే తాగానే..." అని సున్నితంగా విదిలించుకుని వెళిపోయింది.
        రెస్ట్‌రూమ్‌లోకి చేరి తలుపు బిగించేదాకా మనసులోకి ఏ ఆలోచననీ రానివ్వలేదు. లోపల వెచ్చని ఒంటరితనం. పైన ఎగ్జాస్ట్ ఫేన్ ఎక్కువ శబ్దం చేస్తుంది. కాబట్టి వెక్కిళ్ళ రేంజ్కి శోకండాలు పెట్టినా ఫర్లేదు. తన ఆలోచనకి తనే నవ్వుకుంటూ, సింక్ దగ్గరికి వచ్చి అద్దం ముందు నిలబడింది. — రామ రామా! బిందీ ఏమైంది? చున్నీకి అంటుకుందేమోనని అటూ ఇటూ తేరిపార తిప్పింది. లేదు. పోనీలెమ్మని సమాధానపడి, రేగిన జుత్తును రెండు చేతుల్తోనూ చెవుల వెనక్కి దోపుతూ, అద్దంలోకి చూసుకుంది. మొహం కాస్త ఉబ్బి అప్పుడే నిద్రనుంచి లేచినట్టుంది. కనురెప్ప రోమాలు తడికి అట్టకట్టి దళసరిగా కనపడ్డాయి. తను ఇలా బాగుంది. పెదాల్ని కనిపించీ కనిపించనట్టు ముందుకు ముడిచి చూసుకుంది. యూ ఐంట్ నో కేట్ మాస్ లేడీ! నవ్వుకుంది. ఆ నవ్వు చూసేసరికి తను వచ్చిన పని గుర్తొచ్చింది. అద్దంలో ఆమె బొమ్మ అకస్మాత్తుగా అంతర్ముఖమై కళ్ళు నేలకి వాల్చింది. నిలుచున్నపళంగా అలానే ఆలోచనలోకి జారుకుంది. ఏంటిదసలు? ఎన్నాళ్ళీ చిత్రహింస! కనీసం నా బాధ బయటపెట్టుకునే అవకాశం కూడా లేదు. అలాచేస్తే నువ్వు బాధపడతావు. పాంటోమైమ్ ఆర్టిస్టులా మొహానికి నవ్వు పులుముకుని కనపడుతూండాలి ఎప్పుడూ. నువ్వురాక ముందు ఎలావుండేదాన్నో కూడా మర్చిపోయాను. నిద్రపట్టి చావట్లేదు. బెడ్ మీద అటు దొర్లనూ ఇటుదొర్లనూ! ఎప్పుడు ఎలా ఎక్కణ్ణించి సందు చేసుకుంటుందో తెలీదు నీ ఆలోచన. పొద్దున్న కేలండర్లో నీ పేరు కన్పించింది. దార్లో ఓ సూపర్ మార్కెట్కి నీ పేరు వుంది. చాలు, చిన్న సాకు చాలు; ఎంతో నియమంగా నిష్టగా కట్టుదిట్టంగా పాటించిన నిషేదాలన్నీ భళ్ళుమని తొలగిపోతాయి. ఇక ఆ తర్వాత చూడాలి నా పాట్లు. ఆలోచనని నీనుంచి మరల్చగలిగే పుస్తకాల కోసం, నేస్తాలకోసం, పనుల కోసం ఆత్రంగా దేబిరించటం. నేనంటే నాకే భయంకలిగేట్టు చేసి వదిలిపెట్టావుగా చివరకు? అప్పుడు గమనించిందామె: ఆలోచనలు తనకు తెలియకుండానే మాటల్ని తొడిగేసుకుంటున్నాయనీ, తను గుసగుసగా బయటకే మాట్లాడుతుందనీను. ఏం పిచ్చిదాన్నవుతున్నానా నేను! అద్దంలోకి చూసింది. "ఏంటే ఇదీ...!" తన బొమ్మని తనే జాలిగా అడిగింది. ఆ బొమ్మ మొహంలోని దైన్యం చూడగానే గుండె లోతుల్లోంచి గబుక్కున ఏదో పైకి ఎగదన్నుకుని వచ్చినట్టయింది. "ఎన్నాళ్ళిలా ఎన్నాళ్ళిలా!" భృకుటి ముడి పడి, ముక్కుపుటాలు నిగిడి, బుగ్గలు పైకి తేలి వంకరలు పోతూ... త్వరితంగా వికృతమయిపోతున్న తన మొహాన్ని చూడలేక అద్దం మీంచి దృష్టి మరల్చేసింది. కొద్దిగా వెనక్కి నడిచి గోడకి జారగిలబడింది. పెదాల్ని పంటికింద నొక్కిపట్టి చూరు వైపు చూస్తూ కన్నీటిని వదిలింది. చూరు మసకబారింది. కాసేపటికే ఎగశ్వాసతో గుండెలు అదుపు తప్పి అదిరిపడటం మొదలైంది. చేత్తో కణతలు నొక్కుకుంటూ, పళ్ళుగిట్టకరచి సాధ్యమైనంత నిశ్శబ్దంగా ఏడవడానికి ప్రయత్నిస్తోంది. సాధ్యంగాక అలాగే కిందికి జారి నేలమీద గొంతుక్కూర్చుంది. "నేన్నిన్ను మర్చిపోతాను, నేన్నిన్ను మర్చిపోతాను. ఇంతలా ఏడిపిస్తే నువ్వు నాకక్కర్లేదు" ఏడుస్తునే గొణుక్కుంది. కానీ అతను కోరుకునేదీ అదే అన్నది గుర్తురాగానే, ఈ మొత్తం సమస్యలో తనెంత ఒంటరిదో స్ఫురించి, మరో కెరటం ఎగదన్నినట్టయింది. వెక్కిళ్ళు మొదలయ్యాయి. వెక్కుతూనే, ఓ చేత్తో పక్కనున్న కుళాయి సీల తిప్పింది. బకెట్లో పడే నీళ్ళ శబ్దం తన ఏడుపు శబ్దాన్ని మించేట్టు బోలుగా ధార వదిలింది. మోకాళ్ళని కావిలించుకుని, చేతుల మధ్య మొహం దూర్చి, తనలోకి తను వెచ్చగా మునగదీసుకుపోయి, మనసారా ఏడ్చింది. చిత్రంగా, ఇంతసేపూ అతను తనని చూస్తున్నట్టే ఊహించుకుంది. ఇంతవేదనా వృథాగా పోతుందని నమ్మడం ఇష్టంలేక, ఇదంతా ఎలాగో అతనికి తెలుస్తుందని నమ్మింది. ఆ కాసేపూ అతను దేవునిలా సర్వాంతర్యామి అయ్యాడు. స్వయంగా పక్కన కూర్చుని ఆమె జుట్టు నిమరడమొకటే తక్కువ. కంటి ధారా ముక్కు ధారా ఏకమయ్యేంతదాకా ఏడ్చింది. కణతలు నొచ్చడం మొదలైంది. ఏడుపు ఆగి పొడి వెక్కిళ్ళు మాత్రమే మిగిలాయి. బకెట్ పొంగి పొర్లి సల్వార్కి తడి అంటడంతో బరువుగా లేచింది. కుళాయి కట్టింది. ఎగ్జాస్ట్ ఫేన్ రొద తప్ప అంతా నిశ్శబ్దం. లేచి అద్దం దగ్గరకు నడిచింది. తన మొహం చూసుకోవటానికి తనకే సిగ్గేసింది. కుళాయి తిప్పి మొహం రుద్ది రుద్ది కడుక్కుంది. చున్నీతో మొహం అద్దుకుంటూ గుండెల నిండా ఊపిరి పీల్చుకుంది. బరువంతా దిగేలా పెద్దగా నిశ్వసించింది. తలుపు తెరుచుకుని సీటు దగ్గరకు నడిచింది.
        కంప్యూటర్ ముందు ఏదో టైప్ చేస్తున్న నేస్తం భుజం చరిచి అడిగింది. "ఏమే, బిందీ వుంటే ఒకటివ్వు."

"వాళ్ళు చప్పట్లు కొట్టినా నాకు సయించదు."

“I swear to God, if I were a piano player or an actor or something and all those dopes thought I was terrific, I’d hate it. I wouldn’t even want them to clap for me. People always clap for the wrong things. If I were a piano player, I’d play it in a goddam closet.”

— Holden Caulfield, The Catcher in the Rye

జె.డి. శాలింజర్ చనిపోయాడని తెలియగానే నాకేమీ అనిపించలేదు. “ఏమన్నా అనిపించాలేమో కదూ” “నన్ను కదిలించాలేమో కదూ” అనుకుంటూనే—నా అంతరంగంలో ఇసుమంతైనా భావోద్వేగపు ఆనవాలు పసిగట్టడానికి మనస్సాక్షి దుర్భిణి వేసి వెతుకుతూండగానే—ఆయన మరణానికి సంబంధించిన వార్తలన్నీ తిరగేసాను, నివాళిగా వచ్చిన వ్యాసాలన్నీ చదివాను. అది నాకు సంబంధించిన వార్తే అనిపించింది గానీ, నన్ను రవంతయినా కదిలించగలిగే వార్త అని మాత్రం అనిపించలేదు; ఇందుకు నా మనస్సాక్షి “నువ్వు రాతి హృదయుడివి!” అని ఎంత దెప్పిపొడిచినా సరే!  శాలింజర్ అనే కాదు, తమ పుస్తకాల ద్వారా నాతో సంభాషించిన ఏ రచయిత చనిపోయినా నా స్పందన ఇంతేనేమో. ఆయన ప్రముఖ నవల “ద కేచర్ ఇన్ ద రై”లో ముఖ్యపాత్ర హోల్డెన్ ఓ చోట అంటాడు: “నాకు నచ్చే పుస్తకం ఏమిటంటే, దాన్నొకసారి చదవడం పూర్తి చేయగానే, ఆ రచయిత దగ్గరి నేస్తంగా తోచాలి, ఎప్పుడు కావాలనిపిస్తే అప్పుడు అతనికి ఫోన్ చేసి మాట్లాడవచ్చనిపించాలి”. ఈ నిర్వచనం నాకు పూర్తిగా వర్తించదు. నాకలా ఎప్పుడూ ఏ రచయితతోనూ ఫోన్ చేసి మాట్లాడాలనిపించలేదు. ఎందుకంటే, నా వరకూ రచయిత అంటే అతని పుస్తకాలే. ఒక రచయిత పుస్తకం నాతో ఎంత ఆత్మీయంగా మాట్లాడినా సరే, ఆ పుస్తకానికి వెలుపలగా అతనికి ఓ లౌకికమైన ఉనికి ఉంటుందన్న స్ఫురణ ఎందుకో కలగదు; కలిగినా నిలవదు. నచ్చితే ఆ పుస్తకాన్ని మాత్రం ప్రాణంగా ప్రేమిస్తాను. ఇప్పుడిలా శాలింజర్‌ని దేవుడు భూమ్మీంచి తీసుకుపోయినా నాకేం పెద్ద ఫిర్యాదు లేదు; కానీ ఎవరన్నా నా అల్మరాలోంచి శాలింజర్ నాలుగు పుస్తకాల్నీ ఎత్తుకుపోతే మాత్రం పెద్ద దిగులే అనిపిస్తుంది. అవి ఇంకెక్కడా దొరకనివే అయితే, కొంప మునిగినట్టే కుదేలైపోతాను. అందుకే, నా వరకూ శాలింజర్ అంటే నా పుస్తకాల అల్మరాలో ఓ మూల ఒద్దికగా నిలబడ్డ ఆయన నాలుగు పుస్తకాలే; శాలింజర్‌ని గుర్తు చేసుకోవడమంటే ఆ పుస్తకాల్ని గుర్తు చేసుకోవటమే. ఆయన చనిపోయాడని తెలిసిన రోజు ఆఫీసు నుండి గదికి వెళ్ళాకా, అరచేతిలో ఇమిడిపోయే ఆ నాలుగు పుస్తకాల బొత్తినీ అరలోంచి బయటకు లాగి, టేబిల్ మీద పెట్టి యథాలాపంగా తిరగేయడం మొదలుపెట్టాను. మామూలుగా నేను పుస్తకాలు చదివేటపుడు నచ్చిన వాక్యమో, నెమరు వేసుకోదగ్గ పేరానో తారసిల్లితే—అక్కడే గీతలు గీసి పేజీ ఖరాబు చేయకుండా—పక్కనో చిన్న టిక్ పెట్టి, వెనక అట్ట లోపలి భాగంలో ఆ పేజీ తాలూకు అంకె వేసుకుంటాను; ఆ అంకె పక్కన విషయాన్ని క్లుప్తంగా రాసుకుంటాను. ఇపుడు “కేచర్ ఇన్ ద రై” నవల తిరగేస్తుంటే వెనక అట్ట మీద “84″ అన్న అంకె, దాని పక్కన “clue” అన్న పొడిమాటా కనిపించాయి. అలా ఎందుకు రాసివుంటానో మాత్రం గుర్తు రాలేదు. ఎనభైనాలుగో పేజీకి వెళ్ళి చూస్తే, అక్కడ, పైన ఇచ్చిన వాక్యాల దగ్గర టిక్ మార్కు కనిపించింది. ఇంతకీ ఆ నాలుగు వాక్యాలు దేనికి “క్లూ” అని నేననుకున్నట్టూ?

1951లో అచ్చైన జె.డి. శాలింజర్ తొలి పుస్తకమే (“కేచర్ ఇన్ ద రై”) అమెరికన్ నవలా సాహిత్యంలో పెనుసంచలనమైంది. ఇందులో ముఖ్యపాత్రయిన హోల్డెన్ పదిహేడేళ్ళ కుర్రవాడు. పసితనానికీ పెద్దరికానికీ మధ్య వారధైన ఆ కౌమారప్రాయంలో, అటు దూరమైపోతున్న పసితనపు స్వచ్ఛతను వీడలేక, ఇటు మీద పడుతోన్న పెద్దరికపు కుత్సితత్వంలో ఇమడలేక తల్లడిల్లుతాడు. చివరికి ముగింపు దగ్గర, తన చిట్టి చెల్లెలి సాంగత్యంలో కాసేపు గడిపిన తర్వాత, తప్పనిసరైన పెద్దరికంతో తాత్కాలికంగానైనా రాజీకొస్తాడు. కౌమారప్రాయంలో అయోమయాన్నీ, ఇమడలేనితనాన్నీ, తిరుగుబాటు ధోరణినీ చాలా సహజంగా చూపించగల్గిన ఈ నవల అప్పటి అమెరికన్ యువతరానికి పవిత్ర మత గ్రంథమైంది; దీని కథానాయకుడు హోల్డెన్ ఒక పురాణపాత్ర స్థాయినందుకున్నాడు; దీని రచయిత శాలింజర్ హఠాత్తుగా ప్రవక్త అయికూర్చున్నాడు. టీనేజర్ మనసును ఆయన అర్థం చేసుకోగలిగినంతగా ఏ రచయితా అర్థం చేసుకోలేదన్నారు పాఠకులు. అమెరికన్ సాహిత్య పరంపరలో మార్క్‌ట్వయిన్ “హకల్‌బెరీఫిన్” తర్వాత కథనంలో అలాంటి గొంతును అంత సమర్థంగా వాడుకున్న నవల “కేచర్ ఇన్ ద రై” మాత్రమే అన్నారు విమర్శకులు. అయితే శాలింజర్ ఒక టీనేజర్ ప్రధానపాత్రగా నవల రాయాలనుకున్నాడే గానీ, టీనేజర్స్ కోసం నవల రాయాలనుకోలేదు. ఇప్పుడీ ప్రఖ్యాతినీ, ప్రవక్త హోదానూ ఆయన ఊహించనూ లేదు, ఆశించనూ లేదు. ఈ అనూహ్యమైన తాకిడికి తట్టుకోలేకపోయాడు. నెమ్మదిగా తన్నుతాను ప్రపంచానికి దూరం చేసుకోవటం మొదలుపెట్టాడు. న్యూయార్క్ మహానగరం నుంచి, న్యూహాంప్‌షైర్లో “కోర్నిష్” అనే మారుమూల పట్టణానికి మకాం మార్చాడు.

1953లో శాలింజర్‌మరో పుస్తకం వచ్చింది. “కేచర్ ఇన్ ద రై” నవల కన్నా ముందుగానో లేక సమకాలికంగానో రాసిన తొమ్మిది కథల్ని సంపుటిగా కూర్చి “నైన్ స్టోరీస్” పేరిట విడుదల చేశాడు. ఇందులో ప్రతీ కథా ఒక అద్వితీయమైన ఆణిముత్యమే అనిపిస్తుంది నాకు (ఒక్క “టెడ్డీ” అన్న చివరి కథ తప్పించి). ఏ రెండు కథలకీ ఏ సామ్యమూ ఎత్తి చూపలేని ఊహాతీతమైన కల్పనాశక్తి, కథల్లో అందీ అందక దోబూచులాడే భావం, కథల నడకలో అలవోకడ, వచనం పోకడలో సాటిలేదనిపించే స్పష్టత, సంభాషణల అల్లికలో శాలింజర్‌కు దాదాపు దైవదత్తమేమో అనిపించే సహజ నైపుణ్యం... ఇవన్నీ కలిసి ఈ మలి పుస్తకాన్ని కూడా అందరికీ ప్రేమపాత్రం చేశాయి. అయితే, “కేచర్...” నవల ప్రభావం ఎంత గాఢమైందంటే, అంతా ఈ కథల్లో కూడా దాని ఛాయల్నే వెతుక్కోవడం మొదలుపెట్టారు. కానీ శాలింజర్‌కౌమారప్రాయాన్ని ఒక ఇతివృత్తంగా అప్పటికే విడిచిపెట్టేశాడు. తనకు సొంత జీవితంలో ఎదురవుతున్న ప్రశ్నల వేపు అప్పుడప్పుడే కొత్త ఇతివృత్తాల్ని ఎక్కుపెడుతున్నాడు.

ప్రపంచం పట్ల తనలో రగిలే ప్రశ్నల్ని సజీవంగా నిలుపుకోగలిగినన్నాళ్ళే ఏ రచయితైనా పాఠకులకు మిగులుతాడు. ఆ ప్రశ్నలకు ఏవో కొన్ని జవాబుల్ని కిట్టించుకుని సమాధానపడిపోయిననాడు, రాయటం ఆపేస్తాడు. ఈ పరిణామం సానుభూతితో అర్థం చేసుకోదగ్గదే. వయసు ఉడిగే కొద్దీ, జీవితాకాశంలో దేహం మలిసంధ్యకు క్రుంగే కొద్దీ, ఇంకా మొండి ప్రశ్నలతో సావాసం అంటే దుర్భరమే అనిపిస్తుంది ఎవరికైనా. ముసలితనం పరీక్ష హాల్లో మృత్యువు ప్రశ్నాపత్రంతో ఎదురవబోయే వేళకు, ఎవరైనా సమాధానాల్తో తయారుగా వుండాలనుకుంటారే గానీ, ఇంకా ప్రశ్నలతో తెల్లమొహం వేయాలనుకోరు కదా. అప్పుడిక సమాధానాలు దొరికినా దొరక్కపోయినా దొరికిన దాంతోనే సమాధానపడిపోతారు కొందరు. మన చలం అలానే రమణమహర్షి దగ్గర సమాధానపడిపోయాడేమో అనిపిస్తుంది. శాలింజర్‌కూడా ఈ దశలో ఆధ్యాత్మికత వైపు మళ్లాడు. హిందూ అద్వైత వాదాన్నీ, ఉపనిషత్తులనూ, రామకృష్ణపరమహంస బోధనల్నీ, జెన్ తాత్త్వికతనూ ఆకళింపు చేసుకోవటం మొదలుపెట్టాడు. అయితే వాటితో సమాధానపడిపోయాడని మాత్రం చెప్పలేం. తన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వాటిలో వెతుక్కునే ప్రయత్నం మొదలుపెట్టాడంతే. తర్వాతి రెండు పుస్తకాల్లోనూ ఈ అన్వేషణే కనిపిస్తుంది. ఈ రెండిట్లోనూ ఒక్కో పుస్తకంలోనూ రెండేసి పెద్ద కథలు (లేదా నవలికలు) ఉంటాయి.

1961లో అచ్చైన “ఫ్రానీ అండ్ జోయీ“లో ఉండటం రెండు కథలున్నా, అవి ఒకదానికొకటి కొనసాగింపుగా ఉండటం వల్ల, ఒకటే పెద్దకథగా లెక్కలోకి తీసుకోవచ్చు. దీని తర్వాత 1963లో అచ్చైన “రైయిజ్ హై ద రూఫ్ బీమ్, కార్పెంటర్స్ అండ్ సేమోర్: ఏన్ ఇంట్రడక్షన్“లో కూడా రెండు కథలుంటాయి. కానీ ఇవి వేటికది వేర్వేరు. మొత్తంగా చూస్తే, రెండు పుస్తకాల్లోని ఈ నాలుగు కథల్లోను, ఒక్క “రైయిజ్ హై ద రూఫ్ బీమ్, కార్పెంటర్స్” అన్న కథే స్వయం సమృద్ధమైన కథగా అనిపిస్తుంది. అంటే రచయిత ఏ బయటి ఉద్దేశ్యంతోనూ ముడిపెట్టకుండా రాసిన కథ. మిగతా మూడింటిలోనూ రచయిత తన ఆధ్యాత్మిక అన్వేషణను కథ అనే చట్రంలో ఇమిడ్చేందుకు ప్రయత్నించటం కనిపిస్తుంది. అవి ఒకప్రక్క కథకు కావాల్సిన కళాత్మక పరిపూర్ణతను సాధించేందుకు ప్రయత్నిస్తూనే, మరోప్రక్క రచయిత తనలో ముసురుకుంటున్న ప్రశ్నా ప్రహేళికల్ని ఓ కొలిక్కి తీసుకొచ్చేందుకు వాడుకున్న పనిముట్లుగా కూడా పన్చేస్తాయి. ఈ విషయంలో ఆయన గొప్పగా సఫలీకృతుడయ్యాడనే చెప్తాను నేను. నాకాయన ప్రశ్నలూ నచ్చాయి, వాటి పరిష్కారానికి ఇలా కథల రూపంలో చేసిన ప్రయత్నమూ నచ్చింది. కానీ ఈ రెండు పుస్తకాలూ విడుదలైనపుడు వచ్చిన స్పందన మాత్రం భిన్నంగా వుంది. శాలింజర్‌నుంచి “కేచర్ ఇన్ ద రై” తరహాలో యువతరానికి మరో ప్రవచనం రాబోతోందని ఎదురుచూసిన అధికశాతం పాఠక జనమూ విమర్శక బృందమూ కలిసి, వీటిని చేట చెరిగి వదిలిపెట్టారు. వీటిలో వాళ్ళాశించిందేదో దొరకలేదు. అంతే, అప్పటినుండి, మొన్న జనవరి ఇరవయ్యేడున చనిపోయే వరకూ—అంటే నలభయ్యేడేళ్ళు!—ఆయన మరే రచనా పుస్తకంగా తీసుకురాలేదు. (1965లో “హాప్‌వర్త్ 16, 1924” అనే రచన చేసినా పుస్తకీకరణకు నిరాకరించాడు.)

తనను తాను మూసేసుకున్నాడు. కోర్నిష్‌లో పెద్దగా ఇరుగూపొరుగూ లేని తన ఇంటిలో ఒంటరిగానే ఎక్కువకాలం గడుపుతూ, ఎవ్వర్నీ కలవకుండా, కెమెరాలకు చిక్కకుండా, ఇంటర్వ్యూలు నిరాకరిస్తూ, తన రచనల్ని సినిమాలుగా తీస్తామన్న వాళ్ళ ప్రతిపాదనల్ని తిరస్కరిస్తూ, ప్రైవసీని ప్రాణప్రదంగా కాపాడుకుంటూ ఈ నలభయ్యేడేళ్ళూ గడిపాడు. ఆయన్ను కలవాలని వచ్చే పాఠకాభిమానులకు చివరికి ఆ ఊరివాళ్ళు కూడా చిరునామా చెప్పేవారు కాదట. ఈ మధ్యే ఒక మాజీ ప్రేయసి, సొంతకూతురూ ఆయన్ను గూర్చి ఏదో అక్కసుతో రాసినట్టనిపించే రెండు పుస్తకాలు విడుదలయ్యాయి. వాటిలో లభ్యమైన కొన్ని వివరాలు తప్ప, వేరే వ్యక్తిగత వివరాలు ఎవ్వరికీ తెలియవు. (తన ప్రైవసీని అంతగా కాపాడుకునే వ్యక్తి జీవిత వివరాల్ని పుస్తకరూపేణా సంతలో అమ్మకానికి పెట్టి సొమ్ము చేసుకోవాలనుకునే వాళ్ళ ధోరణిలో అక్కసు లాంటి నీచపుటుద్దేశాలు తప్ప ఇంకేం చూడగలం?) అయితే ఈ పుస్తకాల్లోని సమాచారం తోబాటూ, ఎప్పుడో ఇచ్చిన ఓ అరుదైన ఇంటర్వ్యూలో ఆయన చేసిన వ్యాఖ్యల్ని బట్టి చూస్తే, ఒక ఆశ్చర్యకరమైన, ఆశ కలిగించే విషయం మాత్రం తెలుస్తుంది. శాలింజర్‌ప్రచురణకు ఏమీ ఇవ్వకపోయినా, చనిపోయేవరకూ ఏవో రాస్తూనే ఉన్నాడట! నిజానిజాలు ఇంతదాకా ఎవరూ నిర్థారించకపోయినా, పాఠకలోకం మాత్రం ఆ రచనలకు ఏం రాత రాసిపెట్టి వుందోనని ఉత్సుకంగా ఎదురుచూస్తోంది.

ఇలా స్థూలంగా చూస్తే, “కేచర్ ఇన్ ది రై” నవల తర్వాత శాలింజర్‌రచనాజీవితం ఇటువంటి అరుదైన మార్గం ఎందుకుపట్టిందన్న దానికి, ఆ నవల్లోంచి నేను పైన ఇచ్చిన నాలుగు వాక్యాల్లోనే బాహటమైన క్లూ దొరుకుతుంది. అక్కడ హోల్డెన్ ఒక పియానో ప్లేయర్ గురించి మాట్లాడుతున్నాడు. రచయితలు తమ రచనల్లో ఏ కళ గురించి మాట్లాడినా (చిత్రకళ, శిల్పకళ, సంగీతం...), అవి తరచూ తమ రచనావ్యాసంగం గురించే వేరే కళ ముసుగులో చేస్తున్న వ్యాఖ్యానాలయి వుంటాయి. అందుకే, పై వాక్యాల్లో “పియానో ప్లేయర్” అన్న పదాన్ని “రచయిత” అన్న పదంతో పక్కకు నెట్టి ఇలా చదువుకోవచ్చు:

“ఒట్టేసి చెప్తున్నా, నేనే గనుక రచయితనైతే, ఆ వెర్రికుంకలంతా నేను గొప్పగా రాస్తున్నానంటే, నేనది అసహ్యించుకుంటాను. వాళ్ళు చప్పట్లు కొట్టినా నాకు సయించదు. జనం ఎప్పుడూ తప్పుడు విషయాలకి చప్పట్లు కొడతారు. నేనే గనుక రచయితనైతే, నా రాతల్ని ఓ అల్మరాలో బిడాయించుక్కూర్చుని రాసుకుంటాను.”

ఇక్కడ శాలింజర్‌తన కథానాయకుని గొంతుతో వెళ్ళగక్కుతోన్న కోపమంతా తప్పుడు విషయాలకు చప్పట్లు కొట్టేవాళ్ళ మీద; తన పుస్తకాల్ని కేవలం పఠనానందం కోసం గాక, వాటిని ఏవో ధోరణులకు ప్రతిబింబాలుగా చూడ్డమో, లేక ఇంకేవో ధోరణులకు విరుగుడుగా చూడ్డమో, ఇలా ఆయన ఉద్దేశించని సంగతుల్ని వాటిలో వెతుక్కుని మెచ్చుకునే వాళ్ళ మీద; విమర్శకుల మీద, విశ్లేషక పండితుల మీద, పండిత పాఠకుల మీద; ఒక్కముక్కలో హోల్డెన్ మాటల్లో చెప్పాలంటే: Phonies అందరి మీదా! శాలింజర్‌తన చివరి పుస్తకానికి రాసిన అంకితం చూస్తే, ఆయన తన ఆదర్శ పాఠకులుగా ఎవర్ని కోరుకున్నాడో అర్థమవుతుంది:

“If there is an amateur reader still left in the world—or anybody who just reads and runs—I ask him or her, with untellable affection and gratitude, to split the dedication of this book four ways with my wife and children.”

(ఈ ప్రపంచంలో ఇంకా అమెచ్యూర్ పాఠకుడు అనేవాడు ఎవడైనా–కనీసం చదివి తన మానాన తాను పోయేవాడు ఎవడైనా–మిగిలి ఉంటే, నేను చెప్పలేనంత అనురాగంతోనూ కృతజ్ఞతతోనూ వాణ్ణి నా భార్యా పిల్లలతో పాటూ నాలుగోవంతుగా ఈ పుస్తకాన్ని అంకితం తీసుకొమ్మని అడుగుతున్నాను.)

నేను జె.డి. శాలింజర్‌పేరు మొదటిసారి విని చాలా యేళ్ళే అవుతుంది. కానీ “కేచర్ ఇన్ ది రై” నవలని ఆవరించి వున్న హంగూ ఆర్భాటమూ, అది టీనేజర్లకు  బైబిల్ కమ్ ఖురాన్ కమ్ భగవద్గీత అన్నంత హడావిడీ... కలిసి ఎందుకో ఆయన మన తరహా రచయిత కాదేమో అనిపించేలా చేసాయి. రెండేళ్ళ క్రితమనుకుంటా, నా అభిమాన రచయిత నబొకొవ్ 1978లో ఇచ్చిన ఓ ఇంటర్వ్యూ చదివాను. దాంతో శాలింజర్‌పై నాలో ఆసక్తి ఉవ్వెత్తున పెరిగిపోయింది. అనేవాణ్ణి బట్టి మాటకో విలువ ఏర్పడుతుంది. విమర్శిస్తూ రాయటం చాలా సులభమనీ, పొగుడుతూ రాయడమే కష్టమనీ; అయినా ఎప్పుడోకప్పుడు శాలింజర్‌ని ఆకాశానికెత్తుతూ ఏవన్నా రాయాలనుందనీ, ఆ ఇంటర్వ్యూలో అన్నాడాయన. నబొకొవ్ పఠనాభిరుచులూ, వాటిని వ్యక్తం చేయడంలో ఆయన నిక్కచ్చితనమూ, అన్నింటికన్నా ముఖ్యంగా ఆయన రచనలూ తెలిసిన నాలాంటి వాడికి, ఆయన నోటమ్మటా ఒక రచయిత గురించి — అందునా ఒక సమకాలీన రచయిత గురించి — ఇలాంటి వ్యాఖ్యానం వచ్చిందంటే దానికెంత విలువుందో వెంటనే అర్థమైపోతుంది. ఈ సిఫారసుతోనే నేను “కేచర్ ఇన్ ద రై” కొన్నాను. నచ్చింది. కానీ నబొకొవ్ నుంచి శాలింజర్‌కు ఆ స్థాయి మెచ్చుకోలు ఇప్పించగల సత్తువేమీ అందులో కనపడలేదు. ముందైతే బోలెడు “goddam”లూ, “and all”లూ, “swear to God”లూ, “I know it’s crazy”లూ మాత్రం కొట్టొచ్చినట్టూ కనపడ్డాయంతే. “మాట్లాడే” రచనలు నన్ను పెద్దగా ఆకట్టుకోవు. అలాంటి రాతల్లో chatty tone చిరాకు కలిగిస్తుంది. “రాయబడిన” రచనలే నచ్చుతాయి. వాటిలో ఏదో నిశ్శబ్దం నా ఏకాంత పఠనానికి అందంగా అమరుతుంది. ఇందులో కథానాయకుడు, పుస్తకం మొదలుపెట్టిందే తరువాయి, సూటిగా కలివిడిగా మనతో మాట్లాడేస్తుంటాడు. ఈ పదిహేడేళ్ళ పసివాడు అడపాదడపా మనుషుల ప్రవర్తన మీద చేసే ముదిపేరయ్య పరిశీలనలు మాత్రం బాగా నచ్చాయి. అతని కొన్ని మాటలు పైకి తేలికగానే కనిపిస్తూ, తరచి చూస్తే ఎంతో లోతైన అవగాహన (బహుశా అతనికే తెలియని అవగాహన) వెలిబుచ్చుతాయి. అలా నన్ను బాగా ఆకట్టుకుందీ పుస్తకం. తరువాత “నైన్ స్టోరీస్” చదవటం మొదలుపెట్టాను. ఇక్కడ అర్థమైంది శాలింజర్‌ని నబొకొవ్ ఎందుకలా పొగిడాడో! పైనే చెప్పినట్టు ప్రతీ కథా ఆణిముత్యమే. కథల్ని అలా రాయవచ్చని అంతకుముందు నిజంగా నాకు తెలియదు. (శాలింజర్‌ని చదవాలనుకునే వాళ్ళు ముందు ఈ పుస్తకంతో మొదలుపెడితే బాగుంటుందని నా సలహా.) పైగా హోల్డెన్ లాంటి కబుర్లపోగు కూడా ఇక్కడ అడ్డంగా లేకపోవటంతో, శాలింజర్‌ప్రపంచం నాకు మరింత దగ్గరగా వచ్చి చేరినట్టనిపించింది. ఇక తర్వాత “ఫ్రానీ అండ్ జోయీ”, “రైయిజ్ హై...” చదివాకా శాలింజర్‌తో జీవితకాలపు ప్రేమ స్థిరపడిపోయింది.

ఇప్పుడు జె.డి. శాలింజర్‌అనే రచయిత మరణించాడు. ఇన్నాళ్ళూ నాతో సన్నిహితంగా మాట్లాడిన ఓ గొంతు తాలూకూ మనిషి ఇప్పుడు లేడు. కానీ ఆ గొంతు మాత్రం నాతోనే వుంది, వుంటుంది: ఎప్పటికీ పసితనాన్ని వీడలేకపోయిన గొంతు; ప్రపంచంలో దేంతోనో అస్సలు రాజీపడలేకపోయిన గొంతు; ఎవరికోసం రాయాలన్న ప్రశ్న కలిగినపుడల్లా “లావంటావిడ” కోసం రాయమని గుర్తు చేసే గొంతు; భౌతిక ప్రపంచపు లెక్కల ప్రకారం ఇప్పుడు చనిపోయినా, నేను నాతో పాటూ చిరకాలం సజీవంగా మోసుకెళ్ళే గొంతు.... లాంగ్ లివ్ శాలింజర్‌!

పూర్తి భాగం "పుస్తకం.నెట్"లో చదవచ్చు!